19. yüzyılın başlarında küçük ve bakımsız bir kasaba olarak nitelendirilen Eskişehir, aynı yüzyılın ikinci yarısından itibaren Osmanlı coğrafyasının terk edilen bölgelerinden aldığı göçler ve Bağdat Demiryolu’nun Eskişehir’den geçmesi nedeniyle önemli sosyal, ekonomik ve kültürel değişiklere uğradı. Kentte, pazar için üretim yapılması yeni bir orta sınıfın doğmasına yol açtı. Böylece Eskişehir, bir cazibe merkezi olmaya başladı.
Yunan işgali sonucunda yakılıp yıkılmasına rağmen kısa sürede kendini toparlayan Eskişehir, Cumhuriyet’in ilk yıllarında geçirdiği büyük değişimle olağanüstü bir gelişme gösterdi.
Anadolu Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Kemal Yakut, yukarda anlamaya çalıştığımız Eskişehir’in bu serüvenini, ‘’Modern Eskişehir’in Doğuşu 1923-1938’’ adlı eseriyle gün yüzüne çıkararak kent belleğine ve okuyucularına yeni bilgiler, yeni düşüncelerle aktarıyor. Daha önceki çalışmalarıyla da Eskişehir için tarihsel araştırmalar yaparak birçok eserkazandıran Prof.. Dr. Kemal Yakut’u kutluyorum. Büyük gayret, azim, fedâkarlık ve yoğun emek neticesinde meydana çıkardığı bu eserlerin kent belleği konusunda temel kaynak olacağını belirtmek istiyorum.
Kent tarihi yazmanın önemini Orhan Koloğlu şu cümlelerle belirtiyor;”Yerel tarih, genel tarihten çok daha önemli.Çünkü yerel olmazsa genel diye bir tarihten kolay kolay söz edilemez veya eksik kalır.Tarih,yerel tarihle olur.Parçadan bütüne gitmek önemli.Bu yüzden yerel tarihten genel tarihe gidildiği zaman sağlıklı bir yorum ve değerlendirme yapılmış olur”
Prof. Dr. Kemal Yakut da ‘’Modern Eskişehir’in Doğuşu 1923-1938’’ kitabının önsözünde bu konuya şöyle değiniyor : ‘’ Türkiye’de kent tarihi yazımının 1980’lerden sonra hızlandığına dair yaygın bir inanç vardır. Bu durum, tarih yazıcılığında sosyo-ekonomik ve sosyo-kültürel konulara eğilmenin revaçta olmasının yanı sıra ‘’aidiyet’’ duygusunun da önemli bir payı olsa gerek.’’
Kent tarihi eserlerini, Klasik Türk Edebiyatı’nda bize has bir tür olan şehrengizlerin modern devamı şeklinde saymak mümkündür.
Prof. Dr. Kemal Yakut’un ’Modern Eskişehir’in Doğuşu 1923-1938’’ kitabı on bölüm halinde büyük boy 269 sayfadan oluşmaktadır. Bölüm başlıkları; İdari Taksimatın Evrimi, Modernleşmenin İtici Gücü: Belediye, Ekonomik Yapı, Memleketin her Tarafının Örümcek Ağı Gibi Asri Vesait-i Nakliye ile Teçhizi: Ulaşım, Siyasi Yaşam, Eğitim ve Kültürel Seferberlik, Sosyal Yapı, Spor: ‘’Gol Yapınca Alkışlanır, Oyun Bitince El Çırpılır.’’, Sağlık Kurumları ve Sağlıklı Toplum Arayışı, Bozkırın Ortasında Havacı Kenti: Eskişehir… şeklinde olup kitabın içeriği hakkında ilk ipuçlarını vermektedir. Kitapta ulaşılması çok zor yüzlerce bilgi, belge ve görsel elde edilerek okuyucuya sunulmaktadır. Bunları görünce, ülkenin ve Eskişehir’in nereden nereye geldiği çok açık bir biçimde görülmektedir. Ülkemizi ve şehrimizi bu seviyeye getirenlere şükran duyguları arz edilirken, bu mirasın daha da ilerilere götürülerek yeni nesillere emanet verilmesi geleceğe yönelik büyük bir emel olarak görülmektedir.
‘’ 1920’lerden sonra Cumhuriyet idealleri doğrultusunda Modern Eskişehir’’ i meydana getiren kadrolara ve bu serüveni kaleme alan tarih yazıcısı değerli insan, gayretli bilim adamı Prof. Dr. Kemal Yakut hocama teşekkürlerimi sunuyorum.
