Milyonlarca çalışan, çalışma koşulları içerisinde zaman zaman iş kazaları sonucunda yaralanabiliyor yada yapılan meslek gereği kişilerde bir süre sonra meslekle ilişkili olarak bazı hastalıklar ortaya çıkabiliyor. Böyle durumlarda, kişilere iş göremezlik raporu veriliyor. Geçici veya sürekli olarak verilen iş göremezlik raporu sonrasında kişiye belli miktarlarda aylık ödemeler yapılıyor.
İş göremezlik ödeneği nedir?
İş kazalarında, çalışanlar kaza sonrasında gücünü yüzde 10 veya daha fazla şekilde kaybederse bu kişilere ‘iş göremezlik ödeneği’ veriliyor.
İş yerinde geçirilen kazaların yanında, dıştan gelen bir etken olmadan meydana gelen kalp krizi, kadın çalışanın bebeğini emzirmek için eve giderken bir silahlı saldırıya uğraması gibi olaylar da iş kazası olarak sayılıyor.
Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK), iş göremezlik geliri kapsamında, çalışanların başlarına gelen olaylara göre kimlere ödeme yapılacağı konusunda belli şartlar belirliyor.
Geçici İş Göremezlik raporu nedir?
Geçici İş Göremezlik raporu, geçici olarak çalışamama halinde kişiye verilen raporun adıdır. Çalışan bu raporlu olduğu dönemde yaşadığı gelir kaybı için geçici iş göremezlik ödeneğinden yararlanabiliyor.
Ödenecek miktarlar SGK tarafından belirleniyor.
Geçici İş Göremezlik ödeneğinden, hizmet akdi ile çalışan kişiler, muhtarlar, iş kazası geçiren esnaf, meslek hastalığı bulunanlar ve ticari ve tarımsal faaliyette bulunan kişiler yararlanabiliyor.
Ödenekten stajyer, çırak, mesleki eğitim gören öğrenciler ve meslek hastalığı sigortası bulunan kişiler de yararlanabiliyor.
Bunun yanında ev hizmetlerinde 10 günden fazla çalışanlar da iş kazası sigortası, meslek hastalığı sigortası, hastalık ve analık sigortasından da yararlanabiliyor.
Ödenekler ne zaman alınıyor?
Sigortalı kişinin geçici iş göremezlik ödeneğini hak etmesi durumunda, verilen rapora ait ödeme işlemleri, SGK’nın il ya da merkez müdürlükleri tarafından rapor bitiş tarihini takip eden günden itibaren yapılıyor.
Ödeme işlemleri tamamlandığında, kişilere ödemenin yapıldığına dair bir SMS gönderiliyor. Kişi dilerse ödemenin takibini e-Devlet üzerinden de yapabiliyor.
İşten ayrılan da alabiliyor!
Geçici İş Göremezlik raporu devam ederken, işten ayrılan bir çalışana iş kazası ve meslek hastalığı durumunda işten ayrıldığı tarihe kadar ödeme yapılıyor. Hastalık ve analık durumunda ise işten ayrıldığı günü takip eden 9 gün için geçici iş göremezlik ödeneği veriliyor.
Kimler ödenekten yararlanamıyor?
Kısa vadeli sigortalılar açısından, sigortanın bitmemesi önemli bir husus. Hizmet akdinin sona ermesini takip eden 10 gün içerisinde sigortalılık sona ermiş sayılıyor.
Ancak geçici iş göremezlik raporuna ait ödemenin verilmesi için raporun başlangıç tarihinin ya hizmet akdinin süresi içinde olması ya da hizmet akdinin sona erdiği günü takip eden 9 günlük süre içerisinde olması gerekiyor.
Rapor sürecinde çalışılırsa ne olur?
Çalışan, Geçici İş Göremezlik raporu süresinde işte çalışmaya devam ederse ödenekten yararlanamıyor. Kurum kayıtlarından sigortalının iş yerinde çalışıp çalışmadığının kontrolü yapılıyor.
Çalışanın bu süre zarfında çalıştığı anlaşılırsa, ödenek kesiliyor. Ödenen ücretlerde yasa faizi ile birlikte sigortalıdan geri talep ediliyor.
Doktorun verdiği tavsiyelere uymayan kişilerin de yine aynı şekilde ödemesinden kesinti yapılıyor.
Kadın bir çalışanın bebeğini emzirmek için iş yerinden ayrıldığı sırada yolda bir silahlı saldırıya uğraması da bir iş kazası sayılıyor. Çünkü emziren kadın sigortalı, iş mevzuatı gereğince süt vermek için ayrılan zamanlarda eve gidebiliyor.
Bu süre zarfında kadının başına bir şey gelmesi durumunda, kişi hala iş kapsamında bulunuyor ve iş kazası sayılıyor.
90 gün şartı!
Çalışanın geçici iş göremezlik raporundan faydalanabilmesi için, iş göremezliğin başladığı tarihten önceki bir yıl içerisinde, 90 gün kısa vadeli sigorta kollarının primi bildirmiş olması gerekiyor.
Uzun süreli iş göremezlik raporunda ödenekler ne zaman ödeniyor?
Uzun süreli istirahat, 10 günden fazla süre için düzenlenen sağlık kurulu raporu olanları kapsıyor. Sağlık kurulunun ilk vereceği istirahat süresi sigortalının tedavi altına alındığı tarihten başlamak üzere altı ayı geçemiyor. Ödenek için istirahat süresinin bitimini beklemek gerekmiyor.
Ödemeler nasıl hesaplanıyor?
Günlük kazanç, rapor başlangıç tarihinden önceki son 3 aya ait toplam kazancın, aynı üç aydaki prim ödeme gün sayısına bölümü ile hesaplanıyor.
Yatarak tedavilerde günlük kazancın yarısı baz alınırken, ayaktan tedavilerde ise üçte ikisi alınarak rapor gün sayısı ile çarpılıyor. İşe girdiği gün kaza geçirenlerin ödemesinde iş kolundaki emsal kazanca bakılıyor.
İş kazaları neler?
Bir olayın iş kazası sayılabilmesi için kazayı geçirenin sigortalı olması, olayın işverenin yürüttüğü iş nedeniyle meydana gelmiş olması, işyerinde veya işyerinden sayılan alanlarda bulunması, kaza sonucu sigortalının bedenen ya da ruhen engelli hale gelmesi gerekiyor.
İş kazasının bildirimi kaç gün içinde ve nasıl yapılmalıdır?
İş kazasının, sigortalıların işvereni tarafından bulunulan bölgenin yetkili kolluk kuvvetlerine derhal, Sosyal Güvenlik Kurumu'na (SGK) ise en geç kazadan sonraki üç iş günü içerisinde bildirilmesi gerekiyor.
